Schommelen zonder schaamte

Zetten we onze hormonale kalender voortaan in onze agenda? En vullen we Doodles voor etentjes maar beter in met behulp van onze cyclusapp? Ja, zeggen aanhangers van ‘baarmoederfluisteraar’ Maisie Hill. Samen met een groeiende groep vrouwen wil zij het taboe rond menstruatie doorbreken, en vraagt ze meer begrip voor hormonale schommelingen.

‘Mijn assistent plant mijn lezingen in volgens mijn cyclus, het liefst tussen dag 4 en 10. Dan heb ik het gevoel dat ik de wereld aankan en straal ik dat ook uit.’ Aan het woord is Maisie Hill, een Britse autoriteit rond menstruatie en auteur van De Cyclus Strategie. Sinds 2006 begeleidt ze in haar praktijk patiënten met cyclusklachten en vruchtbaarheidsproblemen. Tegenwoordig coacht ze vrouwen naar een leven volgens hun natuurlijke cyclus, zodat ze hun hormoonschommelingen kunnen inzetten als een kracht.

De lifestylewereld probeert het taboe rond menstruatie al een tijdje te doorbreken, al zijn er nog gevechten te leveren in een wereld waarin de president van de Verenigde Staten kritische journalisten beschimpt met ‘there is blood coming out of her whatever’. Maar hippe cosmeticamerken als Typology ontwikkelen serums die inspelen op de hormonale schommelingen. En op Pinterest kun je ideetjes vinden voor een ‘period party’ om de eerste bloeding van je dochter te vieren. Denk: rode cupcakes, vlaggetjes en ‘pampertaarten’ van maandverband. Een leven volgens de natuurlijke cyclus wordt dan weer verheerlijkt in de boeken van Maisie Hill, maar ook in Je brein aan de pil van Sarah Hill en Jaar van het nieuwe verhaal van Daan Borrel. Als pilgebruiker begin ik bij zoveel hoerageroep bijna te geloven dat ik een feestje aan het missen ben. Gelukkig leert een snelle check bij enkele vriendinnen dat ze heus geen ‘menstruation high’ ervaren sinds ze stopten met de pil, hoogstens wat extra hoofdpijn.

Zonder pil, zonder klachten

Hoe komt dat nu, dat de natuurlijke cyclus weer momentum heeft? Volgens ‘baarmoederfluisteraar’ Maisie Hill is dat het gevolg van sociale media: ‘Eerst doorbraken vrouwen het taboe door eerlijke verhalen over hun menstruatie te delen op Instagram. Denk maar aan de beroemde – en gecensureerde – foto van dichteres Rupi Kaur, waarop een vrouw met een bloedvlek op haar broek in bed ligt. Nu gaan ze een stapje verder en beseffen ze dat het je welzijn kan verbeteren als je aan de slag gaat met je cyclus. Deze info verspreidt zich razendsnel.’

Uit cijfers van Sensoa (zie kader) blijkt dat het een trend is om te ontpillen. Maar welke gevolgen heeft dat? Keren vrouwen die ontpillen terug naar een cyclus vol kwaaltjes waarvoor ze in hun tienerjaren bedankten door aan de pil te gaan? Hebben ze plots opnieuw last van klachten die de pil al jaren onderdrukt, van PMS, over onstilbare cravings tot emotionele dipjes? ‘Veel vrouwen vinden het inderdaad normaal dat dit soort klachten bij een natuurlijke cyclus hoort’, zegt Hill. ‘Zelf had ik vroeger ook veel last van pijnlijke maandstonden. Ik leefde daar gewoon mee. Doordat ik nu weet hoe ik mijn cyclus voor mij kan laten werken, is mijn menstruatie pijnvrij.’

Ik leg de uitspraken voor aan professor Steven Weyers, diensthoofd van de Vrouwenkliniek van het UZ Gent. Kunnen we door een paar eenvoudige ingrepen in ons leven en een andere ingesteldheid komaf maken met onze menstruatieklachten? Hij schudt het hoofd: ‘Hier ben ik het als gynaecoloog niet mee eens. Bij sommige vrouwen kan een aanpassing van de levensstijl, bijvoorbeeld in het cafeïne- of alcoholgebruik of het bewegingspatroon, een effect hebben, maar het is onzin dat je daarmee alle klachten rond de menstruatiecylcus onder controle kunt krijgen. Hier is allesbehalve wetenschappelijk bewijs voor.’

Vier seizoenen in één maand

Een natuurlijke cyclus zonder klachten is één ding. Maisie Hill gaat echter nog een stapje verder. Zij deelt de cyclus op in vier seizoenen (de menstruatie is de winter, de ovulatie de zomer). Bij elk seizoen hoort een aangepaste levensstijl: van ‘trek er in de lente wat vaker op uit met je kinderen’ tot ‘behandel je menstruatiepijnen met een orgasme’. Dit is op zich geen totaal nieuwe informatie, maar volgens de menstruatiegoeroe zijn te weinig vrouwen hiermee bezig: ‘Vaak concentreren we ons enkel op de menstruatie, maar er zijn veel meer relevante dagen. Zo kun je je op de overgangsdagen tussen de seizoenen beter niet forceren, want dan draag je daar later tijdens de cyclus de gevolgen van. Als je het ritme van je cyclus volgt, wordt je leven veel eenvoudiger.’

Allemaal goed en wel, maar we kunnen toch niet totaal leven volgens onze cyclus? Maisie Hill: ‘Klopt! Je moet ermee omgaan als met de weersvoorspelling. Als het hard gaat regenen, kun je ook niet zomaar thuisblijven van je werk, maar je kunt wel een regenjas aandoen. Je moet voor jezelf bepalen wat je nodig hebt. Een vuistregel is: sla het ontbijt niet over op overgangsdagen, plan op die momenten je agenda niet te vol en probeer de avond voordien op tijd te gaan slapen.’

Steven Weyers bekijkt het nuchter: ‘Als je dit kunt inpassen in je agenda, is dat prima, maar voor veel vrouwen lijkt het me niet realistisch. De meeste cycli kun je trouwens echt niet met de klok gelijkzetten. Misschien valt dag 5 van je cyclus volgende maand wel op dag 7. Maar uiteraard kan ik het aanmoedigen om te luisteren naar je lichaam, zeker in het kader van burn-outpreventie. Als je dus verbanden ziet tussen je energieniveau en je cyclus, kun je daar zeker rekening mee houden. Verder voelt een pak vrouwen zich nog altijd beter met de pil dan zonder.’

Vandaag is rood

En mogen we van onze omgeving ook verwachten dat ze rekening houdt met de vier seizoenen? Maisie Hill: ‘Ik ken vrouwelijke ondernemers die een kalender delen. Ik doe hetzelfde met mijn assistent. Ik weet wanneer ze op haar productiefst zal zijn. Het is toch fantastisch om dat te weten?’

Houdt het delen van je cyclus met je collega’s of je werkgever dan geen risico in? Bestaat het gevaar dat mannen vrouwelijke werknemers wegzetten als grillige wezens die niet consequent kunnen presteren? Volgens professor Weyers zal het zo’n vaart niet lopen: ‘Als vrouwen doen waar ze zich goed bij voelen en dus beter in hun vel zitten, zullen ze automatisch ook beter presteren. Ik geloof niet dat bedrijven op dit niveau discrimineren.’

Maisie Hill is wat voorzichtiger. Zo heeft ze weet van een Noors bedrijf waar vrouwen een armbandje moeten dragen als ze ongesteld zijn, om langere toiletpauzes te rechtvaardigen. ‘Die hebben het niet begrepen. Bedrijven zouden meer flexibiliteit mogen tonen rond gezondheidsproblemen in het algemeen en zich niet moeten beperken tot menstruatie. Met wetten waarmee vrouwen iedere maand twee dagen menstruatieverlof krijgen, geef je ze een stempel. Mannelijke hormonen zijn zelfs minder voorspelbaar dan die van de vrouw. En er bestaat ook zoiets als een 24-uurscyclus. Denk maar aan de energiedip na de lunch. Niemand vindt dat abnormaal of beweert dat zo’n dip moet worden onderdrukt.’

Je bent je cyclus niet

Geen beweging zonder tegenbeweging. Zo bestempelt journaliste en schrijfster Marja Pruis de adepten van Maisie Hill nogal plastisch als aanhangers van het ‘bloed- en bekkenbodemfeminisme’. Journaliste Sophie Rutenfrans vindt dan weer dat het getuigt van weinig beschaving als we ons leven laten bepalen door onze hormonen. In NRC schrijft ze: ‘Beter blijven we weg van determinisme, en gaan we ervan uit dat ieder individu de vrijheid heeft om te bepalen wie hij of zij is. Daar hoort dan natuurlijk ook verantwoordelijkheid bij. Je cyclus bepaalt niet wie je bent en hoe je je gedraagt.’ Rutenfrans vindt een leven volgens je cyclus vooral een gemakkelijk excuus: van ‘die presentatie kan ik nu niet maken, want ik zit in mijn herfst’ tot ‘sorry dat ik nogal fel reageerde, maar op dag 4 van mijn cyclus ben ik mezelf niet.’ Volgens Rutenfrans is dat hetzelfde als mannen die zouden zeggen: ‘Sorry voor dat #Metootje dat ik laatst pleegde, maar ik maak nu eenmaal veel testosteron aan.’

Tot op zeker hoogte heeft Rutenfrans natuurlijk gelijk. Het kan niet de bedoeling zijn dat de cyclus een gemakkelijk excuus wordt. Toch ken ik weinig vrouwen die bij het geringste pijntje plooien en afspraken en verplichtingen afzeggen om in bed te kruipen. Integendeel. PMS of niet, zij gaan door. Af en toe het advies van Hill opvolgen en een stapje terugzetten, maakt van hen heus geen ondermaats presterende collega’s/partners/moeders. Tegelijk gaat de filosofie van Hill over veel meer dan over het rustiger aandoen omdat je in je ‘herfst’ zit. Het gaat ook over die andere momenten, waarop je weet dat je op je best zult zijn en waarop er geknald kan worden. Misschien gaat het zelfs wel net daarover.

Dit artikel verscheen in het voorjaar van 2020 in De Standaard Magazine.